همان‌گونه که دم آهنگر پلیدی و ناخالصی آهن را از آن دور می‌کند (رجال‌کشی، تحقیق مصطفوی: ۴؛ مقدمه لسان‌المیزان: ۲۱۱). در روزگار جدید نیز بزرگان دینی ما در دهه‌های اخیر به‌شدت در مقابل برداشت‌های خلاف واقع از این حساسیت‌ها نشان داده‌اند. این رفتارها را از دید امام خمینی می‌توان در این تعابیر دسته‌بندی کرد: برخی برداشت‌های ناقص و سطحی از دین، گرایش‌های توأم با جهل و جمود و ظاهرگرایی و مقدس‌مآبی، توجه به ظاهر دیانت و اصالت‌دادن به آن و غفلت از باطن و اهداف آن، عدم درک مصالح دینی و اجتماعی (صحیفه نور: ج ۳ :۲۱۷ و ج ۱۱ :۲۱۶ و ج ۱۹ :۲۰ و ج ۲۱ :۱۳). علامه شیخ عباس قمی (ز۱۲۵۴ش-ف.۱۳۱۹ش) صاحب کتاب مفاتیح‌الجنان از علما و محدثین بزرگ قرن‌های ۱۹ و ۲۰ ایران در حوزه قم و از فقهای نامدار حوزه‌های قم و نجف، از سال ۱۲۷۷ ش برای تحصیل عازم نجف شد و در این شهر اقامت گزید.

در حدیث و تاریخ، شاگرد علامه ‌میرزا حسین نوری (محدث نوری: ۱۲۱۷ش-۱۲۸۱ش) بود و از وی در دانش حدیث اجازه اجتهاد دریافت کرده بود. ازاین‌رو به تلاش برخاست و در کتاب‌های گوناگون خود، نسبت به رواج این‏گونه رفتارها هشدار داد. در لابه‌‏لای نوشته‌های خود، روایت‌های مجعول و جاعلان آنها را شناساند. وی بارها در نوشته‌هایش، به پیامدهای ناگوار خرافه و آثار ویرانگر آن بر دیانت و فرهنگ دینی اشاره می‏کند، از جمله دروغ‌بستن بر خدا و پیامبر. ازآنجاکه سخنان بی‏منطق و وهم‌آلود، دروغ و دروغ از گناهان کبیره و حرام است، در آیات و روایات ما را از آن پرهیز داده‏اند، چه رسد به بستن سخنان دروغ و بی‏ریشه به خدا و رسول خدا که گناه آن بیشتر و مجازات آن سنگین‏‌تر است و موجب کفاره نیز هست. دوم وهن دین و مذهب، از جمله نسبت‌دادن مطالب خرافی و دروغ به دین و آنها را از آداب و رسوم و آموزه‌های دینی پنداشتن، سبب وهن دین می‏شود.

امام خمینی در صحیفه نور (جلد۲۱، ص۴۰۶) درباره علم و فناوری و در مقابل اتهام آخرین شاه ایران که می‌گفت: «اینها می‌خواهند با چهارپایان در این عصر سفر کنند»، چنین نظری دارد: «اگر مراد از مظاهر تمدن و نوآوری، اختراعات و ابتکارات و صنعت‌های پیشرفته است که در پیشرفت و تمدن بشر دخالت دارد، هیچ‌گاه اسلام و سایر مذاهب توحیدی با آن مخالفت نکرده و نخواهند کرد؛ بلکه علم و صنعت، مورد علاقه، تأکید و تأیید اسلام و قرآن مجید است».

علامه جوادی‌آملی نیز در دیدار با دانشجویان در سال ۱۳۹۶ گفت: «عقلانیت به این است که در مسئله اندیشه، علم یعنی علم، در مسئله انگیزه، عدل یعنی عدل. قرآن وقتی جاهلیت را ترسیم می‌کند، می‌فرماید اینها در بخش اندیشه دستشان از اندیشه خالی بود، «ان یتبعون الا الظن». با گمان و خوش‌ظنی و بدظنی. و در بخش انگیزه و عمل هم، «ما تهوی الا نفس» بودند و روی میل کار می‌کردند. جاهلیت دو عنصر اساسی دارد؛ یکی اینکه در بخش اندیشه دستش از برهان خالی است یکی اینکه در بخش اندیشه دستش از عدل خالی است و با میل کار می‌کند نه با عدل. نظام عقلانیت این است که در بخش اندیشه دستش پر از برهان و استدلال باشد و در بخش انگیزه دستش پر از عدل باشد، نه به بیراهه برود و نه راه کسی را ببندد.

اینها وظیفه همه ماست، چه در حوزه و چه در دانشگاه». امروز زمانی است که باید با تمام توان عملی و فکری خود و با حفظ وحدت ضمن دفاع از جامعه در مقابل این بیماری ویروسی (کرونا) که تقریبا در تمام کشور فراگیر شده است و بدون معطلی هرجا که از دید متخصصان سلامت لازم است، قرنطینه شود، بلافاصله اقدام شود و از سوی دیگر با روشنگری، در مقابل متحجران بی‌عقل بایستیم.

* استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله و عضو وابسته فرهنگستان علوم
* منتشر شده در روزنامه شرق . ۱۴ اسفند ۱۳۹۸

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: